Esperanto/Vocabulario/El arte y la ciencia

Aerófonos
Blovinstrumentoj

akordiono [akordiono]: o.v; acordeón.
mirlitono [mirlitono]: o.v; mirlitón.
harmoniko [harmoniko]: o.v; harmónica.
bandonio [bandonio]: o.v; bandoneón.
basfluto [basfluto]: o.v; flauta bajo.
bekfluto [bekfluto]: o.v; flauta dulce.
bukceno [bukceno]: o.v; bocina.
buŝharmoniko [buʃharmoniko]: o.v; harpa de boca.
ĉaskorno [t͡ʃaskorno]: o.v; cuerno de cacería.
fagoto [fagoto]: o.v; fagót.
fifro [fifro]: o.v; pícolo.
flaĝoleto [flad͡ʒoleto]: o.v; flageolet.
fluto [fluto]: o.v; flauta.
gurdo [gurdo]: o.v; organillo de cilindro.
harmoniumo [harmoniumo]: o.v; Harmonio.
hobojo [hobojo]: o.v; oboe.
kenao [kenao]: o.v; quena.
klariono [klariono]: o.v; clarín.
klarneto [klarneto]: o.v; clarinete.
koncertino [koncertino]: o.v; concertino.
kontrafagoto [kontrafagoto]: o.v; contrafagot.
korneto [korneto]: o.v; corneta.
korno [korno]: o.v; corno.
okarino [okarino]: o.v; ocarina.
orgeno [orgeno]: o.v; órgano.
saksofono [saksofono]: o.v; saksofón.
sakŝalmo [sakʃalmo]: o.v; gaita de vejiga.
ŝakuhaĉo [ʃakuhat͡ʃo]: o.v; shakuhachi.
ŝalmo [ʃalmo]: o.v; gaita.
ŝanajo [ʃanai̯o]: o.v; shenai.
transversa fluto [transversa fluto]: o.v; flauta trasversa.
trombono [trombono]: o.v; trombón.
trumpeto [trumpeto]: o.v; trompeta.
tubjo [tubjo]: o.v; tuba.

Instrumentos de percusión
Frapinstrumentoj

balafono [balafono]: o.v;
bongo [bongo]: o.v;
celesto [celesto]: o.v;
cimbalo [cimbalo]: o.v;
gongo [gongo]: o.v;
kariljono [kariljono]: o.v;
kastanjeto [kastanjeto]: o.v;
kongao [kongao]: o.v;
ksilofono [ksilofono]: o.v;
marimbo [marimbo]: o.v;
sistro [sistro]: o.v;
sonorilo [sonorilo]: o.v;
tamburino [tamburino]: o.v;
tamburo [tamburo]: o.v;
tamtamo [tamtamo]: o.v;
timbalo [timbalo]: o.v;
timpano [timpano]: o.v;
tintilo [tintilo]: o.v;
vibrafono [vibrafono]: o.v;

Cordófonos
Kordinstrumentoj

aldo [aldo]: o.v;
balalajko [balalajko]: o.v;
bandurio [bandurio]: o.v;
banĝo [band͡ʒo]: o.v;
bivo [bivo]: o.v;
buzuko [buzuko]: o.v;
citaro [citaro]: o.v;
citro [citro]: o.v;
ĉarango [t͡ʃarango]: o.v;
formingo [formingo]: o.v;
fortepiano [fortepiano]: o.v;
gitaro [gitaro]: o.v;
guĉino [gut͡ʃino]: o.v;
guzlo [guzlo]: o.v;
harpo [harpo]: o.v;
huĉino [hut͡ʃino]: o.v;
klaviceneto [klaviceneto]: o.v;
klaviceno [klaviceno]: o.v;
klavikordo [klavikordo]: o.v;
kontrabaso [kontrabaso]: o.v;
kotoo [kotoo]: o.v;
liro [liro]: o.v;
liuto [liuto]: o.v;
mandolino [mandolino]: o.v;
piano [piano]: o.v;
pianolo [pianolo]: o.v;
psaltero [psaltero]: o.v;
ribeko [ribeko]: o.v;
sabeko [sabeko]: o.v;
setaro [setaro]: o.v;
sitaro [sitaro]: o.v;
ŝamiseno [ʃamiseno]: o.v;
teorbo [teorbo]: o.v;
ukulelo [ukulelo]: o.v;
vinao [vinao]: o.v;
violonĉelo [violont͡ʃelo]: o.v;
violono [violono]: o.v;
vjelo [vjelo]: o.v;
vjolo [vjolo]: o.v;
zimbalono [zimbalono]: o.v;

Música
Muziko

Solfeĝo [sol.'fe.dʒo]: o.v; solfeo.
Tono ['to.no]: o.v; tono, nota.
bemola [be.'mo.la]: a-vorto; bemol.
diesa [di.'e.sa]: a-vorto; sostenido.

En el caso de bemola y diesa son dos adjetivos que se colocan después del nombre de la nota, pueden reemplazarse respectivamente por be y di:

A bemola o A be- la bemol, Ab
no se dice bemola A
B diesa o B di - si sostenido, B#
no se dice diesa B

balado [balado] Balada.
roko [roko] Rock.
popo [popo] Pop.
kantisto [kantisto] Cantante.
komponisto [komponisto] Compositor.
produktisto [produktisto] Productor.
ĥoristo [xoristo] Corista.
korusisto [korusisto] Corista.
basgitaristo [basgitaristo] Bajista.
gitaristo [gitaristo] Guitarrista.
gitaro [gitaro] Guitarra.
elektraBasgitaro [elektrabasgitaro] Bajo Eléctrico.
klavaro [klavaro] Teclado.
piano [piano] Piano.
organo [organo] Órgano.

~tet

Se usa desde cuatro para designar de cuántas voces es una composición musical

solo - solo, dueto - dueto, terceto - terceto
kvarteto - cuarteto; obra para quatro instrumentos o cuatro voces
kvinteto - quinteto

En Esperanto existen palabras para este efecto que no son construidas dueto, terceto, kvarteto, kvinteto, sesteto y septeto; pero es preferible usar el sufijo ~op para designar el grupo, y el sufijo ~aĵ para designar la composición:

duopo o muzika duopo - Duo, grupo de dos músicos
duopaĵo - Dueto, composición para dos voces

~t

Se usa para enunciar los intervalos musicales

unuto - unísono
duto - una segunda, un intervalo que abarca dos tonos
okto - una octava

~ol

Es un sufijo útil en la teoría musical, para designar las subdivisiones de los pulsos

duolo - dosillo
triolo - tresillo

Para designar cuántos tonos tiene un acorde se usa:
du tonoj - dupla, acorde con dos tonos
tri tonoj - triada
El nombre de las notas en Esperanto es igual que el sistema alfabético de otros idiomas: A, B, C, D, E, F, G, porque son de más fácil tratamiento.

Expresiones científicas
Sciencaj esprimoj

jota - [ Y ] - 1000000000000000000000000 - kvadriliono
zeta - [ Z ] - 1000000000000000000000 - mil trilionoj
eksa - [ E ] - 1000000000000000000 - triliono
peta - [ P ] - 1000000000000000 - mil bilionoj
tera - [ T ] - 1000000000000 - biliono
giga - [ G ] - 1000000000 - miliardo
mega - [ M ] - 1000000 - miliono
kilo - [ k ] - 1000 - mil
hekto - [ h ] - 100 - cent
deka - [ da ] - 10 - dek
deci - [ d ] - 0,1 - dekono
centi - [ c ] - 0,01 - centono
mili - [ m ] - 0,001 - milono
mikro - [ µ ] - 0,000001 - milion-ono
nano - [ n ] - 0,000000001 - miliard-ono
piko - [ p ] - 0,000000000001 - bilion-ono
femto - [ f ] - 0,000000000000001 - mil-bilion-ono
ato - [ a ] - 0,000000000000000001 - trilion-ono
zepto - [ z ] - 0,000000000000000000001 - mil-trilion-ono
jokto - [ y ] - 0,000000000000000000000001 - kvadrilion-ono

Los números en las matemáticas
La nombroj ĉe la matematiko

Antes que nada debe aclararse que el caracter que designa los decimales es la coma (,) y no el punto que se usa en menos países. El signo igual (=) puede traducirse como faras o estas:

$3+2=5$ ; tri kaj du faras kvin; también puede decirse tri plus du estas kvin
9 – 8 = 1; naŭ minus ok faras unu; también puede decirse naŭ minus ok estas unu
10 x 12 = 120; dek multiplikite per dekdu faras cent dudek. También puede decirse dekoble dekdu estas cent dudek o dek oble ses egalas al cent dudek.
9/2 = 4,5; naŭ dividite per du faras kvar komo kvin; también duone naŭ estas kvar komo kvin
3,1416; tri komo unu kvar unu ses; no debe decirse tri komo dek kvar dek ses que es como se acostumbra en algunas lenguas nativas como el español.
5³ = 125; La tria potenco de kvin estas cent dudek kvin
${\sqrt {49}}=7$ ; La (dua / kvadrata)radiko de kvardek naŭ estas sep
${\sqrt[{3}]{27}}=3$ ; La tria (kuba) radiko de dudek sep estas tri
${\sqrt[{7}]{78125}}=5$ ; La sepa radiko de sepdek ok mil cent dudek kvin estas kvin
–100°; minus cent gradoj; también cent gradoj sub nulo
50,1 N; kvindek komo unu neŭtonoj
9,99 US$; naŭ komo naŭ naŭ dolaroj; también naŭ dolaroj kaj naŭdek naŭ cendoj
100 km/h; po cent kilometroj por horo; también: po cent kilometroj hore