| Español
|
Quiché
|
Ejemplo
|
| ch’a’k
|
infección
|
xxx
|
| ch’ajb’äl läq
|
lavaplatos
|
xxx
|
| ch’ajb’äl q’ab’aj
|
lavamanos
|
xxx
|
| ch’ajch’ajenek
|
asear
|
xxx
|
| ch’ajinel
|
guardia de seguridad
|
xxx
|
| ch’ajo’ manik
|
lavar
|
xxx
|
| ch’ajo’manel
|
lavandera
|
xxx
|
| ch’akanik / ch’ekenik
|
ganar
|
xxx
|
| ch’akanik/ch’ekenik
|
aprobar
|
xxx
|
| ch’akat
|
almohada
|
xxx
|
| ch’akoj / sipanik
|
premio
|
xxx
|
| ch’aktijonik
|
grado
|
xxx
|
| ch’äm
|
ácido
|
xxx
|
| ch’am ja’
|
vinagre
|
xxx
|
| ch’ami’y
|
garrote
|
xxx
|
| ch’aqab’anik
|
mojar
|
xxx
|
| ch’aqap ulew pa ja’
|
isla
|
xxx
|
| ch’aweb’äl
|
radio transmisor
|
xxx
|
| ch’aweb’äl tinimit
|
teléfono público
|
xxx
|
| ch’aweb’äl wuj
|
telégrafo
|
xxx
|
| ch’awib’äl
|
cabina de locución
|
xxx
|
| ch’awib’äl ko
|
micrófono
|
xxx
|
| ch’awib’äl xikinaj
|
audífono
|
xxx
|
| ch’awinel
|
locutor
|
xxx
|
| ch’ayanik
|
atacar
|
xxx
|
| ch’ekaj
|
rodilla
|
xxx
|
| ch’ich’
|
carro
|
xxx
|
| ch’ich’ chajil tinamit
|
radiopatrulla
|
xxx
|
| ch’ich’ k’olib’äl
|
bote de pintura
|
xxx
|
| ch’ich’ pa kaj
|
cápsula espacial
|
xxx
|
| ch’ich’ pwäq
|
centavo
|
xxx
|
| ch’ich’ pwäq
|
moneda
|
xxx
|
| ch’ich’ yuqb’äl
|
cadena
|
xxx
|
| ch’ilch’il
|
buñuelo
|
xxx
|
| ch’ima
|
güisquil
|
xxx
|
| ch’ipäq
|
jabón
|
xxx
|
| ch’iw/wich’
|
pollito
|
xxx
|
| ch’o
|
ratón
|
xxx
|
| ch’o
|
ratón
|
xxx
|
| ch’o’jinik
|
pelear
|
xxx
|
| ch’op winäq
|
trapecista
|
xxx
|
| ch’opinik / pixk’anik / ch'opinik
|
saltar
|
xxx
|
| ch’u’j
|
violento
|
xxx
|
| ch’u’j/k’a’n
|
bravo
|
xxx
|
| ch’u’kaj
|
codo
|
xxx
|
| ch’uch’uj
|
fino
|
xxx
|
| ch’uch’uj
|
suave
|
xxx
|
| ch’uch’uj t’uyulib’äl
|
sillón
|
xxx
|
| ch’uch’ujib’äl
|
pomada
|
xxx
|
| ch’uch’ujirasanik
|
lijar
|
xxx
|
| ch’uch’ujirsab’äl
|
lija
|
xxx
|
| ch’uch’ujirsab’äl
|
plancha
|
xxx
|
| ch’uch’ujirsab’äl
|
planchador
|
xxx
|
| ch’uch’ujirsanik
|
planchar
|
xxx
|
| ch’umil
|
estrella
|
xxx
|
| ch’uqb’äl
|
baúl automóvil
|
xxx
|
| ch’uqb’äl
|
cancel
|
xxx
|
| ch’uqb’äl
|
tapadera
|
xxx
|
| ch’uqb’äl
|
tapón
|
xxx
|
| ch’uqb’äl
|
telón
|
xxx
|
| ch’uqb’äl
|
traslape
|
xxx
|
| ch’uqb’äl chakiteb’
|
carpeta para escritorio
|
xxx
|
| ch’uqb’äl chi’aj
|
bufanda
|
xxx
|
| ch’uqb’äl ketik’olb’ix
|
funda para disco
|
xxx
|
| ch’uqb’äl uchi’ ja
|
cortina
|
xxx
|
| ch’uqik
|
ocultar
|
xxx
|
| ch’uti ajxik’ ch’ich’
|
avioneta
|
xxx
|
| ch’uti’narsaxik
|
reducir
|
xxx
|
| ch’utiset
|
argolla
|
xxx
|
| cha’onik
|
escoger
|
xxx
|
| chäj
|
ocote
|
xxx
|
| chajil tinamit
|
policía
|
xxx
|
| chajil tyox
|
acólito
|
xxx
|
| chajinel
|
cuidador
|
xxx
|
| chakab’äl
|
trípode
|
xxx
|
| chakach
|
canasto
|
xxx
|
| chakiteb’
|
pupitre
|
xxx
|
| ch'akoj rech etz'anem
|
trofeo
|
xxx
|
| chakub’äl/ jokb’äl / asaron
|
azadón
|
xxx
|
| chanim
|
temprano
|
xxx
|
| chapab’äl
|
varilla del capó
|
xxx
|
| chapanik
|
sujetar alfileres
|
xxx
|
| chapb’äl
|
engrapadora
|
xxx
|
| chapb’äl kär
|
anzuelo
|
xxx
|
| chapb'äl atz'yäq
|
botón
|
xxx
|
| chapik
|
cazar
|
xxx
|
| chapik
|
sostener
|
xxx
|
| chaq’äb’
|
noche
|
xxx
|
| chaq’ab’il chakiteb’
|
mesa de noche
|
xxx
|
| chaq’inik
|
salpicar
|
xxx
|
| chaqi’j ulew
|
desierto
|
xxx
|
| chaqi’jarik
|
secar
|
xxx
|
| charareb’äl
|
carreta
|
xxx
|
| charareb’äl
|
carretilla
|
xxx
|
| charareb’äl ch’ich’
|
trailer
|
xxx
|
| charareb’äl jas täq
|
carro maletero
|
xxx
|
| charareb’äl kunab’äl
|
carreta para medicinas
|
xxx
|
| charareb’äl q’a’am
|
gradas eléctricas
|
xxx
|
| charareb’äl wakax
|
yunta
|
xxx
|
| chararenik
|
arrastrar
|
xxx
|
| chayub’äl/cha´b’äl
|
cernidor
|
xxx
|
| che’
|
árbol
|
xxx
|
| che’
|
palo
|
xxx
|
| che’ tz’ib’ab’äl
|
lápiz
|
xxx
|
| che’/tz’alam
|
madera
|
xxx
|
| cheq’inik
|
tropezar
|
xxx
|
| chi rij
|
exterior
|
xxx
|
| chi rij
|
fuera de
|
xxx
|
| chi rij
|
tras
|
xxx
|
| chi unaqaj
|
cerca
|
xxx
|
| chi upam
|
interior
|
xxx
|
| chi utzal
|
contra
|
xxx
|
| chi uwäch
|
delante de
|
xxx
|
| chi uwäch
|
frente a
|
xxx
|
| chi uxe’
|
bajo preposición
|
xxx
|
| chi uxo’l
|
entre
|
xxx
|
| chi’aj
|
boca
|
xxx
|
| chi’aj
|
labio
|
xxx
|
| chi’nik/tzujunik
|
ofrecer
|
xxx
|
| chij
|
chivo
|
xxx
|
| chikb’äl/klawux
|
clavo
|
xxx
|
| chiköp / rapapinel chiköp
|
pájaro
|
xxx
|
| chila’
|
allí
|
xxx
|
| chila’
|
desde
|
xxx
|
| chim
|
bolsa plástico
|
xxx
|
| chim
|
morral
|
xxx
|
| cho
|
lago
|
xxx
|
| cho’kej / kumatz
|
calambre muscular
|
xxx
|
| cho’pijinik
|
aflojar
|
xxx
|
| chojlinik
|
sonar
|
xxx
|
| chokonisa’n
|
instrumento
|
xxx
|
| chokonsa’b’äl
|
útil
|
xxx
|
| chokonsab’äl täj
|
inútil
|
xxx
|
| cholaj / taje’n
|
surco
|
xxx
|
| cholajinik
|
ordenar
|
xxx
|
| chom
|
gordo
|
xxx
|
| chom kumätz
|
víbora
|
xxx
|
| chom patax
|
cisne
|
xxx
|
| choqonenik
|
molestar
|
xxx
|
| choyb’äl
|
machete
|
xxx
|
| chub’aj
|
saliva
|
xxx
|
| chun
|
cal
|
xxx
|
| chupb’äl
|
extintor
|
xxx
|
| chupb’äl
|
interruptor
|
xxx
|
| chupb’äl q’aq’
|
motobomba
|
xxx
|
| chupi q’aq’
|
luciérnaga
|
xxx
|
| chupik
|
apagar
|
xxx
|
| chupu/yojik tz’ib’
|
borrar
|
xxx
|
| chupuj b’i’aj/muqu’nik
|
entierro
|
xxx
|
| chupul q’aq’
|
bombero
|
xxx
|
