Diferencia entre revisiones de «Gallego/Gramática/Pronombres»

Contenido eliminado Contenido añadido
m Revertidos los cambios de 85.60.56.249 (disc.) a la última edición de 91.117.34.126
Línea 3:
== Personales ==
El paradigma de los pronombres personales se establece como sigue:
=== Serie tónica ===
 
 
{| BORDER="1" ALIGN="CENTER"
|-
| ROWSPAN="3" | <P ALIGN=CENTER>NÚMERO</P>
| ROWSPAN="3" | <P ALIGN=CENTER>PERSONA</P>
| ROWSPAN="3" | <P ALIGN=CENTER>SUJETO</P>
| COLSPAN="4" | <P ALIGN=CENTER>FORMAS OBLICUAS</P>
|-
| COLSPAN="2" | <P ALIGN=CENTER>LIBRES</P>
| COLSPAN="2" | <P ALIGN=CENTER>UNIDAS</P>
|-
| <P ALIGN=CENTER>NO REFL.</P> || <P ALIGN=CENTER>REFL.</P>
| <P ALIGN=CENTER>NO REFL.</P> || <P ALIGN=CENTER>REFL.</P>
|-
| ROWSPAN="3" | <P ALIGN=CENTER>SING.</P>
| <P ALIGN=CENTER>1ª</P> || <P ALIGN=CENTER>eu</P>
| COLSPAN="2" | <P ALIGN=CENTER>min</P>
| COLSPAN="2" | <P ALIGN=CENTER>comigo</P>
|-
| <P ALIGN=CENTER>2ª</P>
| COLSPAN="3" | <P ALIGN=CENTER>ti</P>
| COLSPAN="2" | <P ALIGN=CENTER>contigo</P>
|-
| <P ALIGN=CENTER>3ª</P>
| COLSPAN="2" | <P ALIGN=CENTER>el, ela</P>
| <P ALIGN=CENTER>si</P> || <P ALIGN=CENTER>····</P>
| <P ALIGN=CENTER>consigo</P>
|-
| ROWSPAN="3" | <P ALIGN=CENTER>PLURAL</P>
| <P ALIGN=CENTER>1ª</P>
| COLSPAN="3" | <P ALIGN=CENTER>nós / nosoutros, -as</P>
| COLSPAN="2" | <P ALIGN=CENTER>connosco</P>
|-
| <P ALIGN=CENTER>2ª</P>
| COLSPAN="3" | <P ALIGN=CENTER>vós / vosoutros, -as</P>
| COLSPAN="2" | <P ALIGN=CENTER>convosco</P>
|-
| <P ALIGN=CENTER>3ª</P>
| COLSPAN="2" | <P ALIGN=CENTER>eles, elas</P>
| <P ALIGN=CENTER>si</P> || <P ALIGN=CENTER>····</P>
| <P ALIGN=CENTER>consigo</P>
|}
 
En castellano, los pronombres anteriormente mencionados, son los siguientes:
* ''Eu'' - yo
* ''Ti'' - tú
* ''El'', ''ela'' - el, ella
* ''Nós'' - nosotros, nosotras
* ''Vós'' - vosotros, vosotras
* ''Eles'', ''elas'' - ellos, ellas
 
La forma ''el'' también se utiliza como neutro en construcciones como ''el é certo que chegaron ricos de Australia; el é verdade que fostes andando aos Ancares?''
 
Para la tercera persona había anteriormente una forma neutra ''elo'', que resulta inusual en el gallego moderno (se trata, no obstante, de una forma genuinamente gallega, semejante a las correspondientes formas neutras del demostrativo, aunque el uso que a veces se hace de ella en la lengua escrita sea calco del castellano ''ello''). La posibilidad de funcionar como sujeto, probablemente, no se desenvolvió nunca; hoy solo aparece formando parte de algunas expresiones fijas, como ''estar a elo''. Es necesario tener esto en cuando al usarlo, así como que sus usos primitivos fueron asumidos por el pronombre personal masculino y los demostrativos neutros.
 
Aunque es un uso muy particular, en la zona nororiental de Galicia ( Mariña y Fonsagrada, se utiliza en la gran mayoría de los casos 'vos' en vez de 'tí' para la segunda persona del singular tanto como sujeto como objeto)
 
En la primera y segunda persona del plural se utilizan como formas no marcadas, por lo tanto válidas en todos los contextos, ''nós'' y ''vós''. Al lado de ellas existe también ''nosoutros'', ''nosoutras'' y ''vosoutros'', ''vosoutras'', aun con un significado espefífico, apuesto al de los otros, que desde su origen se mantienen aun en grandes zonas del territorio lingüístico gallego. ''Nosoutros'' y ''vosoutros'' concretan un grupo, establecido en el contexto o conocido por el interlocutor, dejando fuera de ese plúral (“''eu e mais estoutros”, “ti e mais esoutros''”) a todos los que no pertenezcan a él. ''Nós y vós'', en cambio, no establecen ninguna delimitación en cuando a los demás (''imos repartiro traballo: vosoutros tallades o papel e vosoutros preparades o debuxo; nosoutras non pensamos coma el''). Esta diferencia tradicional, en algunas zonas de Galicia se eliminó a favor de uno de los dos pronombres concurrentes (''nós'' y ''vós'' o ''nosoutros'' y ''vosoutros''). ''Nós'' y ''vós'' son demográficamente y geográficamente mayoritarias y por eso deben ser preferidas en caso de renunciar a la distinción mencionada.
 
Las formas de cortesía son ''vostede'' y ''vostedes'', que exigen verbo en tercera persona de singular o plural, respectivamente.
 
Las preposiciones ''en'' y ''de'' contraen con el pronombre personal de tercera persona, según se indica en el cuadro siguiente:
 
{| border=1 align=center
! &nbsp;&nbsp;&nbsp;PRON.<br />PREP.
! EL
! ELA
! ELES
! ELAS
|-
! EN
| nel
| nela
| neles
| nelas
|-
! DE
| del
| dela
| deles
| delas
|}
 
Estas contracciones no tienen lugar cuando la preposición no rige directamente el pronombre: ''De eles chegaren en tempo, imos xuntos''.
 
=== Serie átona. ===